Çocuklarda Kardeş Kıskançlığı
Çocuk GelişimiKişiyi mutsuz ve huzursuz eden duygulardan biri de kıskançlıktır. Genellikle kıskançlık çeşitlerinin başında kardeş kıskançlığı gelmektedir. Aile bireylerinin artış gösterdiği bir evde kardeş kıskançlığının olması kaçınılmaz ve doğaldır. Normal görülen bu davranış aşırıya kaçıldığında problem haline dönüşmektedir. Ebeveynler için zor bir durumdur. Burada önemli olan anne ve babanın aradaki dengeyi sağlaya bilmeleridir.
Kıskançlık diğer duygular gibi ; korkma , üzülme , şaşırma ve öfke gibi normal bir duygudur. Çocuklar ilgilerini kaybettiklerini düşündüklerinde , anne ve babasının ona olan sevgisinin azalması veya bölündüğünü gördüklerinde kıskançlık tavrı gösterebilirler. Hele ki yeni bir birey katılmışsa eve bu duygu dürtülenir. Çünkü çocuk anne ve babasının sevgisinin kaybetmekten korkar.
Kardeş Kıskançlığının Nedenleri
Yeni bir çocuğun aileye dahil olmasıyla evdeki bazı düzenler değişebilir. İkinci çocuğun dünyaya gelişi ile ilk çocuk için durumlar biraz değişecektir. İlk göz ağrı olan çocuğun sevgi ve ilgisi artık ikiye bölünür. Daha önce merkez olan çocuk , bu duruma alışmakta güçlük çekebilir. Çünkü ilk çocuklarda ebeveynler genellikle tecrübesiz oldukları için bütün ilgilerini ilk çocuğa verirler ve titiz davranırlar. Uzmanlardan aldıkları bilgileri ve okudukları tüm bilgileri uygulamaya çalışırlar. Çocuk ile ilgili hiçbir şeyin aksamamasına özen gösterirler. Bu duruma alışkın olan çocuk kardeşinin olmasıyla , düzen değişikliği yaşadığı için bocalar. Merkezde olan çocuğun yeri sallantıya uğramıştır. Bazı çocuklarda ilk zamanlar görülmeyen kıskançlık , daha sonraki dönemlerde ortaya çıkabilir. Küçük kardeş ayaklanmaya başladığında ve evin içerisinde birey olduğunu göstermeye başladığında kıskançlık ortaya çıkabilir. Kardeş yarım yarım konuşmaya başladığında sadece ailenin değil , çevrenin de sempati duyduğu bir hal olunca ilk çocuk bunu kıskanacaktır.
Kıskanan çocuk kardeşine , yetişkinler görmeden gizlice vurabilir , yemeğini veya oyuncaklarını elinden alır , uyurken uyandırır yani huzurunu bozmaya çalışır. Bazı çocuklar ise kıskançlığı bireysel olarak yaşamaktadır. Kardeşine zarar vermez. Ama iştahı kesilir , içine kapanır , dış dünyaya küserler , parmak emerler , kendi köşesine çekilir. Bazı çocuklar da bebeklik hallerine geri dönerler. Bebek gibi davranır , katı yiyecekler yerine sıvı yiyecek ister , biberon ya da emzik isterler. Bu şekilde davranan çocuk eski ilginin tekrar üzerinde olacağını düşünür.
Bazen büyük çocuk kıskanan taraf olmayabilir. Küçük çocuk ablasını ya da ağabeyini kıskanabilir. Yaşça küçük olduğu için kendinden büyük olan kardeşlerinin imtiyazlarına sahip değildir. Bu durumda da küçük çocuk büyüğü kıskanabilir. Ortanca çocuklarda da buna rastlanabilir. İlk göz ağrısı ile yeni doğan ve anneye bağımlı olan küçük kardeş arasında kendini sıkışmış hissedebilir. Kıskançlık durumunda doğum sırası önemli bir etkendir. Fakat her çocuk farklı olduğundan hangisinin bu durumdan etkileneceği belli olmaz.
Ebeveynlerin tutumu burada çok önemlidir. Anne ve babanın bu duyguyu engellemez ancak ileri bir hal almasının önüne geçebilir. Kıskanan çocuğa sert cevap vermek , kızmak ya da cezalandırmak kıskançlığı tetikleyecektir. Kıskançlığı tetikleyen davranışlardan kaçınmak gerekir. Mesel çocuklar arasında kıyaslama yapılmamalıdır. Birini tercih etmemelidirler. Çünkü bazı aileler de erkek çocuğa kimi ailelerde ise kız çocuğuna daha fazla önem verilmektedir. Duygusal şantaj yapılmamalıdır. ‘ Eğer uslu durmaz ve beni üzmeye devam edersen seni değil kardeşini seveceğim’ gibi ifadeler aradaki kıskançlığı arttırmaktadır.
Kıskançlık Davranışı Karşısında Ebeveyler Nasıl Davranmalı
- Her çocuk farklı özelliklere sahiptir. Aileler her çocuklarının yeteneklerinin ve karakterlerinin farklı olduğunu unutmamalıdırlar. Her birinin kendine ait özellikleri desteklenmelidir.
- Ev içerisinde paylaşıma ve birlik olmaya dikkat edin. Aradaki kıskançlığı destekleyecek tutumlardan kaçının. Aile olmanın mutluluğunu anlatacak takım oyunları kardeşler arasındaki rekabetin oluşumunu azaltacaktır.
- Kardeşlerin her tartışmasına veya kavgasına müdahale etmeyin. Kendi sorunlarını çözmeyi denesinler. Tabi ki çözülemeyecek kavgalarda olacaktır. Bu gibi durumlarda sorun çıkaran tarafı cezalandırmak yerine zarar gören taraf var ise onunla ilgilenmek daha doğru olacaktır.
- Ev içerisinde bazı kurallar koyun. Her soruna çözüm aramaktansa bu genel düzenlemeler daha etkili bir yöntem olur. Böylece çocuklar bazı sorumlulukları olduğunu bilir.
- Yeni bir birey aileye katılmadan önce çocuğunuz evde yaşanabilir değişimlerden söz edin. Örneğin bebeğin odasını hazırlarken ağabey ya da abla olacak çocuğun fikrine danışın. Böylece sorumlukları ve büyük olma duygusunu hissetsin. Yaşadığı olumsuz duyguları sizinle konuşabileceğini çocuğunuza hatırlatın.
- Evde karar alınırken veya çözüm ararken ailece bu kararı alın ve çocuğu dahil edin.
- Kardeşlerin birlikte etkinlikler yapacağı ortamlar yaratın.
- Çocuklarınıza bireysel olarak ayrı ayrı vakit ayırmayı ihmal etmeyin.
- Kardeşler birlikte güzel zaman geçirip , bir şeyler paylaştığında bu davranışı ödüllendirebilirsiniz. Çünkü ilgi gören davranışın , tekrar etmesi daha yüksektir.
Kardeş kıskançlığı doğal bir durumdur. Bu davranış ileri bir seviyeye ulaştığını fark eden ebeveynler bir pedagog ile iletişime geçip , destek alabilirler. Önemli olan anne babaların kendi paylarına düşeni yapmalarıdır. Bundan sonrasını hayatın akışına bırakabilirsiniz.
Kaynak
https://www.ekipnormarazon.com/makalelerimiz/cocuk-ve-kardes/kardes-kiskancligi/
Bir önceki yazımız olan Çocuklarda TikTok Kullanımı ve Önlemler başlıklı makalemizde aile sınırlandırması, çocuk ve çocuk gelişimi hakkında bilgiler verilmektedir.